Nee. Één woord dat zoveel kracht en betekenis heeft, onze gevoelens beïnvloedt en helemaal niet zo vanzelfsprekend is als dat we vaak denken. Deze blog gaat over grenzen en hoe we (niet) geleerd hebben om nee te mogen zeggen…
Wat begon als een nee…
De “nee” die we leren ontdekken als we rond de 2 of 3 jaar oud zijn geeft ons een kinderlijke macht. We zetten de eerste stappen naar het verschil tussen jij en ik en daar horen grenzen bij. En dus ook een “nee”. Dat wil ik niet, dat doe ik niet, dat zeg ik niet… Ook het non verbale verzet van gesloten mondjes waar geen hap eten meer doorheen gaat, de ogen dicht doen als je iets niet wilt zien, of je vingers in je oren stoppen als je dingen niet wilt horen. Het onderzoeken van die “nee” geeft ons kinderlijk plezier. En zo is onze nee soms een nee tegen de dingen die we echt niet willen, maar kan het evengoed een ontdekkingsreis zijn wat er gebeurt als we nee durven zeggen.
Voelt nu als een afwijzing
Kinderen die leren om zich aan te passen in een omgeving die niet veilig genoeg is om jezelf helemaal te ontdekken, ervaren meestal een grote voorzichtigheid in die “nee”.
Vaak hebben we door een minder veilige hechting al geleerd hoe het als een afwijzing kan voelen als we een verbale of non verbale nee hebben gekregen in ons prille bestaan. Als kind hebben we gevoeld of gehoord dat onze behoeften te veel zijn, nu niet passen, er geen tijd of ruimte voor is omdat er andere (grote mensen) zaken voorgaan. We worden niet gehoord, niet erkend of afgewezen.
Zo kan het plezier van nee zeggen omslaan in iets dat spannend en eng is. En dus gaan we steeds iets verder over onze grenzen heen om de afwijzing van de ander niet te hoeven voelen. Nee durven zeggen heeft dan ook alles te maken met het (opnieuw) stellen van grenzen en opkomen voor onze eigen behoeften.
Is dit ok? De rol van codepentie in “nee” durven zeggen
Grenzen leren stellen betekent ook los laten. Een kind dat het vertrouwen voelt om te ontdekken en tegelijkertijd weet dat er een veilige haven is als het avontuur in de buitenwereld toch te groot is, leert dan dat het mag voelen. Waar het ok is om een stapje verder te gaan, maar dat het evenzo ok is om te stoppen en terug te keren naar pappa en mamma als je voelt dat de spanning je te veel wordt.
Als we dit niet leren, dan leren we iets anders; namelijk naar de ander kijken om te zien of we moeten stoppen of kunnen doorgaan. In codependentie patronen gebruiken we de ander als kompas om ons veilig te voelen in wat we wel of niet mogen begrenzen of juist mogen willen.
Nee durven zeggen is een proces
“Dat was vroeger”; hoor ik veel cliënten zeggen die het in het hier en nu lastig vinden om een grens te stellen of nee te zeggen. De link tussen toen en nu wordt niet gelegd. Dat is ook logisch omdat de meeste informatie die te maken heeft met veiligheid en de reactie op gevaar zijn opgeslagen in onze oudste en tegelijkertijd ‘”automatisch werkende” (autonome) deel van ons zenuwstelsel, waaronder onze hersenen. En dus reageren we als vanzelf op de prikkels en triggers die ooit levensgevaarlijk waren of leken.
Het vergt dus heel wat om ons bewust te worden van de vanzelfsprekende reactie van ons systeem. Ook de moed om oude beschermingspatronen te durven laten vieren en te gaan vertrouwen op dat wat we voelen. Want daar ligt de basis van onze grenzen, van de “nee”! Maar dus ook van het voelen van onze behoeftes, wat we nodig hebben en dat durven te adresseren.
En misschien wel het belangrijkste; dat we kunnen of leren verdragen dat de “nee” van ons een reactie oplevert bij de ander. Want de reden dat we meestal geen nee durven te zeggen is de kans op afwijzing en dat was ooit onverdraaglijk. Het vraagt vertrouwen in onszelf om die kans op afwijzing in ons volwassen bewustzijn wel te leren verdragen. En dat mag je stapsgewijs doen. Want als je het nooit geleerd hebt, dan is het grote verschil met toen en nu dat jij het als volwassene kunt leren. Eventueel met hulp en ondersteuning als je die daarbij nodig hebt.
Nee durven zeggen heeft alles te maken met het (opnieuw) stellen van grenzen en opkomen voor onze eigen behoeften.
