“Het idee dat je in de ogen van een ander waardeloos bent. En dat je die ander daar volkomen gelijk in geeft. Dat is de essentie van schaamte. Iedereen kent het gevoel: een pijnlijke, negatieve en zelfbewuste emotie. Je voelt je minderwaardig. Je voelt je uitgesloten. Je wilt door de grond zakken om de blik van de ander vermijden. Het is de blik die je confronteert met de waardeloze persoon die je bent.
Die definitie van schaamte komt van Louis Tas, de in 2011 overleden Amsterdamse psychiater…”
(Bron: Het Parool: Jop van Kempen 6 augustus 2019)
Hoe schaamte ontstaat
Je eigenheid is om welke reden dan ook in jouw ontwikkeling ontkend of veroordeeld. Als kind heb je niet de macht en de mogelijkheden om te begrijpen waarom je geen veiligheid ervaart en je niet erkend wordt als een waardevol kind. Om dit proces nog enigszins te begrijpen en zo te kunnen overleven ga je jouw eigenheid zelf veroordelen. Daarmee zeg je eigenlijk tegen jezelf “ik ben niet goed genoeg” of “het ligt aan mijzelf dat er niet van mij gehouden wordt”. Je leert je te schamen voor wie je bent.
Schaamte en trots
Als reactie daarop ontwikkel je volgens Laurence Heller en Aline LaPierre ook een “op trots gebaseerde contra-identificaties, een ik-ideaal dat weerspiegelt hoe jij jezelf wilt zien en hoe je wilt dat anderen je zien”. ”Deze op trots gebaseerde contra identificaties, die van oudsher worden gezien als afweermechanismen, zijn een poging om schaamte om te zetten in deugd”.
Met andere woorden; we leren de schaamte te bedekken met iets waar we wel waardering voor krijgen.
Schaamte en codependentie
Codependents hebben volgens Heller en LaPierre “moeite af te stemmen op hun eigen behoeften; ze associëren het kennen, toestaan en uiten van hun eigen behoeften met vernedering, verlies en de angst te worden afgewezen”… “Ze hebben geleerd zich staande te houden door af te stemmen op de behoeften van de anderen en hun eigen behoeften te verwaarlozen”.
Iemand met codependentie patronen schaamt zich dus voor zijn of haar eigen behoefte en heeft het gevoel het niet te verdienen.
Ze hebben geleerd dat ze waardering en erkenning krijgen door verzorgend te zijn, de schouder waar je op kunt uithuilen en onmisbaar te zijn. Ze zijn er trots op dat ze geen behoeftes hebben.
(Bron: Ontwikkeltrauma’s helen Laurence Heller en Aline LaPierre)
Hoe kom je van die schaamte af?
Allereerst door je eigen codependent patronen te leren kennen en ze daarna stapje voor stapje te doorbreken. Vaak kun je bij dat proces wel wat hulp gebruiken van een ervaren therapeut of coach. Het zijn vaak namelijk oude patronen die zo zijn ingesleten en zo vanzelfsprekend kunnen zijn dat je mogelijk een soort blindheid voor je eigen reactie hebt gecreëerd. Bovendien is de kans groot dat er oude overtuigingen en een overlevingsmechanisme aan ten grondslag liggen die zijn ontstaan omdat jij je ergens in je ontwikkeling niet veilig hebt gevoeld.
Als het bewustzijn er is, kun je gaan oefenen om het anders te gaan doen. Anders reageren op het appel dat mensen op je doen, anders omgaan met de vanzelfsprekende “ja” als iemand je nodig heeft. In die fase kan het zijn dat de schaamte nog steeds een rol speelt omdat jij en je omgeving niet gewend zijn aan jouw andere reactie. Als je begrijpt waarom dit zo oncomfortabel kan voelen dan kun jij je zelf wellicht ook de ruimte geven om jouw oude overtuigingen los te laten. Na verloop van tijd zal je merken dat de nieuwe patronen de oude gaan vervangen. Idealiter helen eventuele oude trauma’s in dit proces. Schaamte maakt dan plaats voor trots. Niet meer als bedekking voor dat wat je niet wilt laten zien, maar als trots op jouw eigen kracht , eigenwaarde en eigenheid.
Wil jij ook van jouw schaamte gevoel af? Vul dan het contactformulier in of stuur een mailtje naar info@hartenweg.nl
Doorbreek jouw schaamte en durf je eigen gevoelens te laten zien
